Στην εποχή μας, με τη συνεχή προβολή μέσω τηλεοπτικών παραθύρων και κοινωνικών δικτύων, η ευθύνη των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Ωστόσο, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο ψυχολόγοι να προβαίνουν σε ψυχιατρικές εκτιμήσεις ή διαγνώσεις, ιδιαίτερα για πρόσωπα ή υποθέσεις που απασχολούν την κοινή γνώμη, χωρίς να έχουν εξετάσει προσωπικά τους ανθρώπους στους οποίους αναφέρονται.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς αντιδεοντολογικό. Είναι, επίσης, ένα σοβαρό παράπτωμα που υπονομεύει την επιστημονική εγκυρότητα και τη δεοντολογία των επαγγελμάτων ψυχικής υγείας.
Ο ψυχολόγος και ο ψυχίατρος είναι δύο επαγγελματίες που συνεργάζονται για την προαγωγή της ψυχικής υγείας, αλλά με διαφορετικά εργαλεία, εκπαίδευση και στόχους:
• Ο ψυχολόγος χρησιμοποιεί ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, ψυχομετρικά τεστ και εργαλεία αξιολόγησης για να υποστηρίξει τον πελάτη στην κατανόηση και διαχείριση της ψυχικής του κατάστασης. Δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει κλινική διάγνωση ψυχιατρικών διαταραχών.
• Ο ψυχίατρος, από την άλλη, είναι γιατρός με ειδικότητα στην ψυχιατρική. Εκτός από την ψυχοθεραπεία, χρησιμοποιεί βιολογικές, ιατρικές και ψυχομετρικές προσεγγίσεις, μαζί με φαρμακευτική αγωγή, για να διαγνώσει και να θεραπεύσει ψυχικές διαταραχές.
Η διαδικασία διάγνωσης απαιτεί την προσωπική εξέταση του ασθενούς, τη χρήση εξειδικευμένων ψυχομετρικών εργαλείων, και πολλές φορές τη συνεργασία με άλλες ειδικότητες.
Το να κάνει κάποιος δημόσιες ψυχιατρικές εκτιμήσεις χωρίς να έχει εξετάσει τον ίδιο τον ασθενή αποτελεί σοβαρή παραβίαση:
1. Παραβίαση της Δεοντολογίας
Οι αρχές δεοντολογίας απαγορεύουν κάθε μορφή αξιολόγησης ή διάγνωσης χωρίς προσωπική συνέντευξη και ολοκληρωμένη ανάλυση. Η “εξ αποστάσεως” διάγνωση βασισμένη σε φήμες, δημοσιεύματα ή συμπεριφορές που παρατηρούνται στα μέσα ενημέρωσης είναι επιστημονικά ανυπόστατη.
2. Κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία
Οι αυθαίρετες δηλώσεις μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό, να στιγματίσουν ανθρώπους και να ενισχύσουν προκαταλήψεις για την ψυχική υγεία.
Οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι έχουν έναν κοινό σκοπό: να στηρίξουν τον άνθρωπο και να ενισχύσουν την ψυχική του ευημερία. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να τηρούνται οι εξής βασικές αρχές:
1. Σεβασμός στα Όρια του Ρόλου τους
Ο ψυχολόγος δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαθιστά τον ψυχίατρο σε θέματα διαγνωστικής εκτίμησης. Αντίστοιχα, ο ψυχίατρος δεν υποκαθιστά τον ψυχολόγο στη διαδικασία ψυχοθεραπείας.
2. Αποφυγή Αυθαίρετων Δηλώσεων
Οι δηλώσεις για ψυχικές διαταραχές δημοσίων προσώπων ή ευαίσθητων κοινωνικών θεμάτων πρέπει να βασίζονται σε τεκμηριωμένα δεδομένα και όχι σε προσωπικές υποθέσεις.
3. Ενημέρωση του Κοινού με Υπευθυνότητα
Ο ρόλος του ειδικού είναι να εκπαιδεύει το κοινό για θέματα ψυχικής υγείας, όχι να προσφέρει “τηλεοπτικές διαγνώσεις” για εντυπωσιασμό.
Συμπέρασμα
Η ψυχική υγεία δεν είναι πεδίο για εντυπωσιασμούς και εύκολες κρίσεις. Οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι καλούνται να διατηρούν υψηλά τα στάνταρ του επαγγέλματός τους, υπηρετώντας την αλήθεια και την επιστήμη
