«Δεν σήκωσε μόνο το χέρι του – σήκωσε όλη την κοινωνική μας αποτυχία»
Ένα παιδί 17 ετών κατεβαίνει από το πατίνι του, χτυπά έναν άνθρωπο 50 ετών στο πρόσωπο, τον βρίζει, και τον αφήνει αιμόφυρτο, αναίσθητο στη μέση του δρόμου. Ο ενήλικας δίνει μάχη για τη ζωή του στη ΜΕΘ.
Το παιδί – λένε – είχε ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς. Είχε πάνω του και ναρκωτικά. Και εμείς, ως κοινωνία, κάνουμε πάλι την ίδια ερώτηση που κάνουμε κάθε φορά:
Τι φταίει;
Μα τα παιδιά δεν γεννιούνται με βία μέσα τους. Ούτε με μίσος, ούτε με οργή. Τα παιδιά γεννιούνται με μάτια ανοιχτά στον κόσμο και καρδιές γεμάτες απορία. Και τότε ερχόμαστε εμείς – οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι “μεγάλοι” – και αρχίζουμε να τους δίνουμε απαντήσεις. Όχι πάντα σωστές. Όχι πάντα με λόγια. Πολύ συχνά με παραδείγματα. Και τα παραδείγματά μας, δυστυχώς, καμιά φορά φωνάζουν περισσότερο από τις λέξεις μας.
Ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα σπίτι χωρίς όρια, χωρίς στοργή, χωρίς καθοδήγηση – δεν μεγαλώνει. Απλώς μεγαλώνει σε ηλικία. Στο σώμα. Όχι στην ψυχή. Και όταν έρθει η ώρα να αντιδράσει, να υπερασπιστεί τον εαυτό του, να λυγίσει ή να επιβιώσει, δεν ξέρει άλλο δρόμο από τη βία.
Και ξέρεις ποιο είναι το πιο τραγικό; Ότι εμείς οι ίδιοι του το μάθαμε.
Μπορεί όχι με φωνές. Μπορεί όχι με χαστούκια. Αλλά με τη σιωπή μας. Με την απουσία μας. Με το να γελάμε όταν το ακούμε να απειλεί κάποιον: «Άντε ρε, μη σου ρίξω καμιά». Με το να μην παρεμβαίνουμε. Να μην το σταματάμε. Να μην το καθοδηγούμε.
Γονείς που αντί να γίνονται καθρέφτες αξιών, γίνονται καθρέφτες αδιαφορίας. Που αντί να προσφέρουν γλώσσα και λεξιλόγιο για να μιλά το παιδί, το αφήνουν να «μιλάει» με τα χέρια. Που χειροκροτούν την επιθετικότητα ως “μαγκιά”, τη βία ως “δύναμη”, και την ασέβεια ως “ανεξαρτησία”.
Το τίμημα αυτής της αποτυχίας δεν το πληρώνει μόνο ο άνθρωπος που δέχτηκε τη μπουνιά. Το πληρώνει κι ο ίδιος ο έφηβος – που αντί να φτιάχνει το μέλλον του, το καταστρέφει. Και θα το πληρώσουμε και εμείς – οι θεατές αυτής της κοινωνικής σήψης – που κάποτε θα φοβόμαστε να περπατήσουμε στις γειτονιές μας, όχι από τους “εχθρούς”, αλλά από τα ίδια μας τα παιδιά.
Ναι, ο 17χρονος πρέπει να λογοδοτήσει. Όχι μόνο γιατί σχεδόν σκότωσε έναν άνθρωπο, αλλά γιατί πρέπει κάποιος να του μάθει – έστω και καθυστερημένα – πως στη ζωή υπάρχουν συνέπειες. Αλλά η δική μας δουλειά δεν τελειώνει εκεί.
Η αληθινή δουλειά είναι να ρωτήσουμε με ειλικρίνεια:
Πόσα τέτοια παιδιά υπάρχουν ακόμα εκεί έξω;
Και πόσοι γονείς γελούν, ενώ τα παιδιά τους εκπαιδεύονται στη σκληρότητα;
Όταν φέρνεις ένα παιδί στον κόσμο, δεν του χρωστάς πλούτη και δώρα.
Του χρωστάς κάτι πολύ πιο δύσκολο:
Να μη του χαλάσεις την ψυχή.
Και για να το πετύχεις αυτό, δεν αρκεί να είσαι παρών. Πρέπει να είσαι παρών με αγάπη, με λόγο, με φρένο όταν πρέπει, και με φτερά όταν έρθει η ώρα να πετάξει.
Γιατί τα παιδιά που δεν τα μάθαμε να σηκώνουν το κεφάλι ψηλά με αξιοπρέπεια, θα σηκώνουν τα χέρια τους με βία.
Και τότε πια δεν θα είναι μόνο “κακά παιδιά”.
Θα είναι τα καθρεφτίσματα των δικών μας λαθών.
